Thăm rừng giáng hương trăm tuổi lớn nhất ở Gia Lai
HOÀNH SƠN
Ở xã Krong (huyện Kbang, tỉnh Gia Lai) có một rừng giáng hương cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Sự tồn tại của rừng giáng hương này chứa đựng nhiều ý nghĩa lớn lao. Dù vậy, công việc canh giữ rừng giáng hương cổ thụ lớn nhất tỉnh Gia Lai còn nhiều nỗi gian truân.
Báu vật vô giá
Mới đây, chúng tôi có dịp theo chân lực lượng bảo vệ rừng thuộc Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Krông Pa mục sở thị rừng giáng hương cổ thụ ở xã Krong. Phó Giám đốc phụ trách Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Krông Pa-Nguyễn Thành Vinh-thông tin: “Theo số liệu thống kê mới nhất của Chi cục Kiểm lâm tỉnh, trong lâm phần chúng tôi quản lý có 410 cây giáng hương. Tất cả cây hương ở đây đều mọc tự nhiên, trong đó có rất nhiều cây có đường kính gốc hơn 1m với tuổi thọ là vài trăm năm. Số cây giáng hương này phân bố rải rác trên một dãy núi thuộc địa phận xã Krong, gồm 9 tiểu khu: 82, 83, 87, 89, 90, 92, 93, 94, 100. Nơi tập trung nhiều cây giáng hương nhất (150 cây) là ở gần làng Vir, thuộc 3 tiểu khu 87, 89 và 90. Khu vực núi gần làng Hro có 40 cây, nhiều thứ 2”.
Sau khi nghe ông Vinh giới thiệu sơ bộ về rừng hương cổ thụ độc nhất ở Gia Lai, chúng tôi lựa chọn đến tham quan ở 2 khu vực là: gần làng Vir và gần làng Hro. Điểm đầu tiên trong hành trình khám phá rừng giáng hương ở xã Krong là khu vực rừng gần làng Vir. Nơi này cách trung tâm xã Krong khoảng 8 km. Phương tiện lên núi là xe máy độ chế. Đội trưởng Đội Bảo vệ rừng thuộc Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Krông Pa-Lê Minh Nhật và Đỗ Khắc Đạt-thành viên đội chở chúng tôi men theo con đường mòn lên núi. “Đường khó đi lắm. Mùa nắng còn chạy xe máy được chứ mùa mưa thì chỉ đi bộ thôi. Mà chỉ có xe máy độ chế mới chạy được. Mùa này, cây hương rụng lá nên dễ nhận biết”-anh Nhật cho hay.
Qua 3 km đường rừng, chúng tôi gặp cây giáng hương đầu tiên. Cây giáng hương này cao khoảng 30m, thân thẳng, đường kính gốc khoảng 1m, phía trên có 3 cành to và đã rụng hết lá. Tiếp tục đi ngước lên núi, hai bên đường mòn, giáng hương thay nhau hiện ra. Cây nào cũng rụng hết lá còn trơ thân, đường kính rất lớn, cao vài chục mét. Có cây to khoảng 4 người ôm, mọc chênh vênh bên vách núi tạo dáng bon sai đẹp mắt. Cũng có cây giáng hương bị rỗng một phần dưới gốc. Lại có cây bị các loại dây leo sống tầm gửi bám chằng chịt. Tất cả những cây hương ở khu vực này đều mọc xen với các loại cây rừng khác. Chúng bám rễ sâu vào từng thớ đất Krong rồi đua nhau vươn lên không trung. Cái nắng gay gắt của mùa khô Tây Nguyên biến mất khi đứng dưới những gốc giáng hương cổ thụ này.
Tại khu vực rừng ở gần làng Hro, hàng chục giáng hương hàng trăm năm tuổi như những mũi tên chĩa vào giữa trời xanh. Tất cả những cây hương này đều có thân thẳng táp, gốc to khoảng 3-4 người ôm. Từ điểm cao nhìn xuống, giáng hương đang mùa thay lá, xen kẽ với màu lá xanh, vàng, đỏ của các cây rừng khác như một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ. Nói về giá trị kinh tế của gỗ giáng hương, anh Đỗ Khắc Đạt chia sẻ: “Giáng hương thuộc nhóm I, nhóm gỗ quý. Gỗ hương bền, ít nứt, màu gỗ đẹp, có mùi thơm. Tính theo giá thị trường, một cây hương cổ thụ như này phải mua bằng tiền tỷ ấy. Tỉnh ta chỉ còn rừng hương cổ thụ này thôi. Báu vật vô giá đấy”.
Trong công cuộc mưu sinh của con người, hàng tỷ cây rừng đã ngã xuống, giáng hương không ngoại lệ. Một rừng giáng hương cổ thụ với 410 cây còn hiện hữu ở xã Krong chứa đựng nhiều ý nghĩa lớn lao. Bởi ngoài việc góp phần điều hòa không khí, bào tồn giống gien thì đó còn là lưu giữ những giá trị lịch sử. Krong từng là chiến khu của tỉnh trong thời kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Các thế hệ đi trước đã dựa vào rừng để chiến đấu giải phóng đất nước. Dù vô tri nhưng những cây giáng hương hàng trăm năm tuổi này vẫn là một chứng nhân lịch sử. Rừng giáng hương này còn có tiềm năng về du lịch sinh thái.
Đổ máu giữ rừng giáng hương
Ngoài việc nhường chỗ cho các loại cây công nông nghiệp khác, giáng hương là loại gỗ quý được nhiều người săn lùng để xây dựng nhà cửa, gia công đồ nội thất. Bởi vậy, những năm gần đây, số lượng cây giáng hương trong tự nhiên sụt giảm nghiêm trọng. Việc một rừng giáng hương trăm năm tuổi ở xã Krong còn tồn tại có công không nhỏ của lực lượng bảo vệ rừng. Họ không quản ngại hiểm nguy, khó khăn để giữ rừng.
Tại Chốt Tơ Nang, 2 nhân viên Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Krông Pa và 16 hộ dân làng Vir nhận khoán thay nhau ăn ở để tuần tra bảo vệ hơn 1.000 ha rừng tự nhiên, trong đó có 150 cây giáng hương cổ thụ. Ban ngày, họ thay phiên nhau dạo nước dưới tán rừng để xua đuổi kẻ gian hòng cưa trộm cây. Ban đêm, họ co quắp trong một chiếc nhà tạm thưng tôn trên một ngọn núi. Võng vật dụng duy nhất để lực lượng bảo vệ rừng nằm ngủ trong những đêm gác rừng. “Được như này là đỡ hơn nhiều rồi ấy. Thời trước, anh em gác rừng phải ngủ trong lều bạt dựng tạm bợ. Dân nhận khoán thay nhau trực, chứ chúng tôi phải ở cả tuần trên này. Chúng tôi thường thay phiên nhau về nhà mang gạo lên nấu cơm còn thức thì ở rừng như: rau rừng, ếch, ốc, chuột…”-anh Nguyễn Văn Vũ-Chốt trưởng Chốt Tơ Nang nói.
Xách hai can nước từ suối Tăng Ko lên chốt, ông Đinh Klơ-một người dân nhận khoán ở làng Vir bộc bạch: “Ở trên này thiếu thốn nhiều. Tắm rửa, giặt giũ đều là nước suối. Đi gác rừng có thêm tiền nhưng lo lắm, chả đêm nào ngủ yên giấc. Kẻ xấu xâm hại một cây hương là muôn phần rắc rối”.
Đồng cảnh ngộ là những người gác rừng tại Chốt số 4. Chốt này cũng có 18 người đảm nhiệm việc canh giữ rừng và 40 cây giáng hương. Chốt trưởng Chốt số 4-Võ Tiến Thành-chia sẻ: “Anh em gác rừng vất vả lắm. Mùa mưa, chúng tôi toàn đi bộ canh rừng. Điện đóm không có, toàn phải đốt lửa. Ở trên núi cao, lạnh lắm, đêm nào cũng phải trở mình dậy đốt thêm lửa sưởi ấm. Ăn uống thì tạm bợ cho qua ngày”.
Một bữa cơm trưa ở chốt cùng lực lượng giữ rừng giúp chúng tôi hiểu hơn những khó khăn của họ. Nấu nướng bằng bếp củi, xoong nồi đen nhọ bám. Cơm nửa chín nửa sống do gió thổi mạnh khiến lửa không đều. Một nồi canh lỏng bỏng bằng lá bứa rừng. Thức ăn là nhái xào với hành khô. “Người ở phố thấy rau rừng, ếch nhái là đặc sản, chứ bọn em ăn miết, ngán lắm. Có hôm đi tuần về, mở nồi thức ăn thấy toàn nhái bỗng rùng mình buồn ói”-anh Nguyễn Hoàng Anh-nhân viên bảo vệ rừng kể.
Máu đã đổ trên hành trình giữ rừng của lực lượng đảm trách nhiệm vụ trông coi báo vật của đại ngàn. Vòng tay phải xoa xoa vai trái, Đỗ Khắc Đạt trầm giọng: “Nghề này nguy mà vật dụng phòng thân chỉ là con dao hoặc một bình xịt hơi cay nhỏ xíu. Lỡ gặp đối tượng lâm tặc hung hãn chống đối, mình chỉ còn cách tránh xa để bảo toàn tính mạng rồi báo cơ quan chức năng. Bản thân em mang thương tật trong một lần tuần tra ấy. Đó là ngày 24-10-2017. Hôm đó, em đang đi tuần thì thấy Trần Văn Hải (trú thị trấn Kbang, huyện Kbang) chở 2 phiến gỗ giáng hương nên chặn bắt. Xin không được, Hải liền rút dao chém liên tiếp khiến em phải khâu gần 10 mũi. Hải sắp ra tù còn em mang thương tật ở tay và lưng trái suốt đời”.
Có giá trị kinh tế cao, rừng giáng hương cổ thụ lớn nhất ở Gia Lai luôn trong tầm ngắm của kẻ gian. Gần đây, 2 cây giáng hương cổ thụ có đường kính khoảng 1,2 m bị chết đứng. Lực lượng chức năng nhanh chóng vào cuộc và thấy rằng, 2 cây giáng hương này bị chết với những dấu hiệu bất thường. Cụ thể, dưới gốc 2 cây giáng hương có dấu khoan, bị đốt gốc, tiêm thuốc. Công an huyện Kbang đang thụ lý vụ án này và truy tìm các đối tượng liên quan. “Lâm phần Công ty quản lý trải dài trên 4 xã với 7.800 ha, trong đó có 410 cây giáng hương. Ngoài thành lập 6 chốt giữ rừng với 9 địa điểm canh giữ cùng 1 đội cơ động, chúng tôi đã giao khoán gần 2.000 ha cho dân trong vùng. Tuy nhiên, lực lượng mỏng, gỗ hương có giá trị cao và ở gần khu vực làm nương rẫy của dân, lâm phần rộng cũng như việc trên địa bàn tập trung nhiều đối tượng bất hảo nên việc bảo vệ rất nan giải. Sơ sểnh một chút là cây giáng hương bị xâm hại ngay. Ngoài ra, gác rừng vất vả nhưng lương ít, sinh hoạt ở rừng thiếu thốn lại thường bị lâm tặc đe dọa nên chả mấy người muốn làm công việc gác rừng. Chúng tôi mong UBND tỉnh phê duyệt phương án đã trình để triển khai các hoạt động và tuyển thêm nhân lực phục vụ công việc bảo vệ lâm phần nói chung, 410 cây giáng hương quý nói riêng”-Phó Giám đốc phụ trách Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Krông Pa cho biết thêm.
Mùa này, Krong như khô khát. Nắng rát da người. Cây cối héo quắt lá. Nước sông hồ gần chạm đáy. Rừng trên dãy núi có 410 cây giáng hương cổ thụ vắt ngang qua xã này kiểu da báo…
H.S
https://baogialai.com.vn/channel/1622/202004/muc-so-thi-rung-giang-huong-tram-tuoi-5677804/
Nhận xét
Đăng nhận xét